maj 2011

Od podpisania w dniu 25 czerwca 2007 r. Porozumienia w sprawie realizacji Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” dla osi priorytetowych: I – Gospodarka wodno-ściekowa i II – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (projekty o wartości poniżej 25 mln euro) WFOŚiGW w Katowicach pełni rolę Instytucji Wdrażającej w systemie zarządzania środkami Unii Europejskiej w okresie programowania na lata 2007-2013. Zaangażowanie w proces wdrażania POIiŚ, mierzone zakresem wykonywanych przez WFOŚiGW w Katowicach obowiązków i uprawnień, wynika z postępu realizacji projektów, którym przyznano dofinansowanie.

W dotychczasowym okresie wdrażania POIiŚ uczestniczyliśmy początkowo, przede wszystkim, w działaniach związanych z postępowaniami konkursowymi oraz wyborem projektów najbardziej efektywnych pod względem planowanych do osiągnięcia celów. Do kwietnia 2011 r., dla osi priorytetowych, w których wdrażaniu uczestniczy WFOŚiGW w Katowicach, ogłoszono nabory w następującej ilości:

• dla Priorytetu I - 6 konkursów
• dla Priorytetu II - 7 konkursów.

W wyżej wymienionych konkursach do Funduszu beneficjenci złożyli:

• w ramach Priorytetu I - 26 wniosków, dla projektów o wartości 1.286,99 mln PLN i kwocie dofinansowania 820,46 mln zł;
• w ramach Priorytetu II - 5 wniosków, dla projektów o wartości 225,78 mln PLN i kwocie dofinansowania 149,6 mln zł.

Zgodnie z nadanymi uprawnieniami Instytucji Wdrażającej, do czasu podpisania umowy o dofinansowanie, Zespół ds. oceny projektów WFOŚiGW dokonał oceny formalnej i merytorycznej I stopnia dla wszystkich złożonych w postępowaniach konkursowych wniosków. Rankingowanie w oparciu o w/w kryteria, przeprowadzone przez Instytucję Pośredniczącą, przeszły pozytywnie wszystkie projekty z ubiegające się o dofinansowanie w ramach konkursów dla Priorytetu I oraz wszystkie projekty z pierwszych sześciu konkursów dla Priorytetu II. Z tej liczby 12 projektów zostało wpisane na Listę rankingową projektów, które uzyskały wymagane minimum punktowe po ocenie merytorycznej I stopnia - podstawową, a 1 projekt znalazł się na Liście rezerwowej jw. Po pozytywnej ocenie projektów w zakresie kryteriów merytorycznych II stopnia WFOŚiGW w Katowicach zawarł umowy o dofinansowanie z:

• dziesięcioma beneficjentami, którzy uzyskali dofinansowanie ze środków Priorytetu I;
• dwoma beneficjentami, którzy uzyskali dofinansowanie ze środków Priorytetu II.

Dla siódmego naboru dla Priorytetu II w kwietniu br. Instytucja Pośrednicząca opublikowała listy rankingowe po ocenie merytorycznej I stopnia. Dwa projekty, o dofinansowanie których wnioski wpłynęły w tym konkursie, otrzymały pozytywną ocenę przez Zespół ds. oceny projektów w WFOŚiGW w Katowicach, i znalazły się na pierwszych miejscach na listach rankingowych podstawowych. 

Ponadto WFOŚiGW w Katowicach, w wyniku przeprowadzonej w trybie pozakonkursowym oceny projektu z Listy Indywidualnych Projektów Kluczowych, zawarł umowę o dofinansowanie z jednym beneficjentem (dot. Priorytetu II).

Obecnie projekty, dla których zawarto umowy o dofinansowanie, znajdują się w fazie realizacji rzeczowej i finansowej o zróżnicowanym zaawansowaniu dotyczącym wydawania środków Unii Europejskiej. Bieżące zadania WFOŚiGW w Katowicach jako Instytucji Wdrażającej PO IiŚ, koncentrują się w większości na zarządzaniu finansowym i rozliczaniu projektów, monitorowaniu i sprawozdawczości z realizacji projektów, a, przede wszystkim, na działaniach kontrolnych mających na celu potwierdzanie prawidłowości i efektywności wydatkowania środków, w szczególności w zakresie zamówień publicznych. Instytucja Zarządzająca POIiŚ traktuje zamówienia publiczne jako obszar zwiększonego ryzyka wystąpienia nieprawidłowości i zwraca szczególną uwagę na funkcjonowanie systemu kontroli w tym zakresie.

W efekcie wdrażania systemu nakładania korekt finansowych, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, na mocy Aneksu nr 3 do Porozumienia w sprawie realizacji Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” dla osi priorytetowych: I – Gospodarka wodno-ściekowa i II – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (projekty o wartości poniżej 25 mln euro) rola WFOŚiGW w Katowicach w zakresie zarządzania finansowego i rozliczania projektów została znacznie rozszerzona. Instytucjom Wdrażającym zwiększono bowiem zadania w zakresie dochodzenia od beneficjentów kwot wykorzystanych przez nich niezgodnie z ich przeznaczeniem, z naruszeniem procedur obowiązujących przy ich wydatkowaniu, czy pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości na zasadach i w formie określonej w przepisach ustawy o finansach publicznych. WFOŚiGW w Katowicach otrzymał uprawnienia w wydawaniu w pierwszej instancji decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz sposób zwrotu środków, a także dochodzenie zwrotu od beneficjenta równowartości nienależnie wypłaconej kwoty wraz z odsetkami. Dotychczas niniejsze decyzje wydawała Instytucja Pośrednicząca.

Nowe, nałożone na WFOŚiGW w Katowicach obowiązki skutkują wzrostem odpowiedzialności Funduszu w procesie wdrażania POIiŚ. Decyzje w sprawach powyższych mają bowiem status decyzji administracyjnych, wydawanych w ramach szczególnych uprawnień przyznawanych innym podmiotom (nie będącym organami administracji publicznej), gdy są one z mocy prawa, lub na podstawie porozumień, powołane do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych. Każda taka decyzja wymaga usankcjonowania w postaci podjęcia przez Zarząd Funduszu uchwały w sprawie:

• nałożenia korekty kosztów kwalifikowanych na kontrolowane kontrakty realizowane w ramach projektów POIiŚ wraz z określeniem wysokości korekty (w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości);
• wysokości kwoty do zwrotu i terminu, od którego nalicza się odsetki, oraz sposobu zwrotu środków, a także dochodzenia zwrotu od beneficjenta równowartości nienależnie wypłaconej kwoty wraz z odsetkami.

Wydawane przez Zarząd Funduszu decyzje w opisanym zakresie mają decydujący wpływ na wysokość możliwego do otrzymania dofinansowania dla każdego z kontrolowanych kontraktów, a w konsekwencji na wysokość dofinansowania całego projektu. Skutkują one także koniecznością raportowania o wykrytych nieprawidłowościach lub naruszeniach do Instytucji Pośredniczącej i Instytucji Zarządzającej, nawet do Komisji Europejskiej. Stąd szczególna rola Zespołów Funduszu, które bezpośrednio wdrażają POIiŚ (Zespołu Funduszy Europejskich oraz Zespołu Kontroli Funduszy Europejskich). W procesie prawidłowego rozliczania wydawanych środków finansowych oraz odzyskiwania pobranych nienależnie, lub w nadmiernej wysokości kwot, uczestniczą również Zespoły Funduszu wykonujące, przede wszystkim, jego zadania statutowe tj. Zespół Finansowo-Księgowy, Zespół Ekonomiczny i Zespół Administracyjno-Organizacyjny. Nadanie nowych uprawnień powoduje poszerzenie zadań również dla tych jednostek organizacyjnych, jako wspierających Zespoły wdrażające POIiŚ.

Przyznanie tak szerokich uprawnień Instytucjom Wdrażającym podnosi ich rangę w procesie zarządzania środkami POIiŚ. W przypadku wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej jest to jednym z wyrazów uznania ich działań jako instytucji.

Małgorzata Kuchna

współpraca:

Mariusz Dziaćko

Zespół Funduszy Europejskich