Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach od lat walczy ze smogiem, który zatruwa nasze środowisko. Fundusz jako instytucja finansująca wspiera działania gmin w zakresie poprawy ochrony atmosfery.
Specyficzna sytuacja w naszym regionie (przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego i benzoalfapirenu na obszarze całego województwa) powoduje, że połowa wszystkich środków, jakimi dysponuje Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, jest kierowana na ochronę atmosfery. W związku z tym Fundusz dofinansowuje zadania związane z ograniczeniem niskiej emisji, zwiększeniem efektywności energetycznej wytwarzania przesyłu lub użytkowania energii oraz wspieranie odnawialnych lub alternatywnych źródeł energii.
Fundusz w ostatnich latach rozpatruje rocznie od kilkuset wniosków obejmujących zadania z zakresu ochrony atmosfery. Są to zarówno małe inwestycje o zasięgu lokalnym, jak i duże przedsięwzięcia inwestycyjne. Na dofinansowanie zadań z tego zakresu działalności Fundusz przeznacza rocznie kwotę od stu kilkudziesięciu do ponad dwustu mln zł. Efektem ekologicznym działalności w zakresie walki ze zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do atmosfery jest zmniejszenie się emisji: pyłu o ponad 48 tyś. ton, dwutlenku siarki o ponad 35 tyś. ton oraz dwutlenku węgla o ponad 1.394 tyś. ton.
WFOŚiGW w Katowicach jako pierwsza instytucja w kraju od 2002 roku wspiera wdrażanie tzw. Programy Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE), w ramach których Gminy z terenu województwa śląskiego mogą ubiegać się o dofinansowanie z Funduszu na szeroko rozumiane zadania związane z ograniczeniem niskiej emisji. Gminy są pośrednikiem pomiędzy Funduszem a mieszkańcem, który może skorzystać z tego programu. Najczęstszą działalnością w ramach PONE jest wymiana źródła ciepła na nowsze spełniające wymogi w zakresie efektywności i czystości spalania. Obecnie w PONE uczestniczy 79 gmin, które zrealizowały lub są w trakcie realizacji programu. Obecnie Fundusz z samorządami podpisał 277 umów o dofinansowanie. Wojewódzki Fundusz rozumiejąc wagę problemów związanych z ograniczeniem niskiej emisji, udzielił dotychczas wsparcia na realizację programów w łącznej kwocie około 211 mln zł. Efektem rzeczowym tych programów jest modernizacja ponad 18 tyś. lokalnych kotłowni w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych, zabudowa prawie 6 tyś. instalacji solarnych, a w przypadku części budynków także ich termoizolacja oraz modernizacja instalacji centralnego ogrzewania czy zabudowa instalacji fotowoltaicznych.
W tym roku WFOŚiGW w Katowicach uruchomił Program Pilotażowy „Dofinansowanie zadań realizowanych przez mieszkańców województwa śląskiego na rzecz ograniczenia niskiej emisji”. Program ten cieszył się ogromnym zainteresowaniem o czym świadczy liczba 1546 złożonych wniosków. I tak najwięcej wniosków złożyli mieszkańcy Katowic – 81 wniosków, Tych i Pszczyny po 73 wnioski, w dalszej kolejności Gliwice – 60 wniosków i Rybnik – 54. Zapewne pozytywny wpływ na taki stan rzeczy ma udzielanie dotacji do wymian źródeł ciepła ze środków budżetowych Gmin, lub też uzyskanie przez Gminę pożyczki ze środków WFOŚiGW w Katowicach. Biorąc pod uwagę powiaty sytuacja przedstawia się następująco: najwięcej wniosków wpłynęło z terenu powiatu raciborskiego – 126 wniosków, a w dalszej kolejności z powiatu rybnickiego (wraz z miastem Rybnik) – 112 wniosków oraz powiatu pszczyńskiego 106 wniosków.
Łączny koszt zadań zgłoszony przez wnioskodawców, który wyniósł ok. 50,5 mln zł. Pierwotnie na działania walki z niską emisją wśród mieszkańców Fundusz chciał przeznaczyć kwotę 2 mln zł. Wychodząc jednak naprzeciw tak dużemu zainteresowaniu postanowiono ostatecznie podwoić tą kwotę do 4,2 mln zł. Dzięki temu podpisano 750 umów o dofinansowanie. Oznacza to, że z terenu województwa zniknie 750 szt. starych kotłów lub pieców, opalanych węglem niskiej jakości, o sprawności ok. 30-35%. Zastąpione one zostaną pompami ciepła, kotłami opalanymi gazem lub biomasą albo też kotłami opalanymi węglem – ekogroszkiem, który będzie spalany w kotłach nowej generacji, o wysokiej sprawności energetycznej. Wszyscy wnioskodawcy, którzy przeszli pozytywnie ocenę formalną wniosku, a którzy likwidują stare „kopciuchy” – uzyskają wsparcie dotacyjne. Oczywiście prócz wymiany źródła ciepła mieszkańcy wnioskowali i uzyskali dotacje na całą gamę zabiegów termomodernizacyjnych, które pozwalają oszczędzać energię: docieplenie ścian, stropów, wymianę okien i drzwi zewnętrznych, budowę lub modernizację instalacji wewnętrznej c.o., a także zabudowę instalacji solarnych.
W ramach programu Fundusz dofinansował zadania realizowane w domkach jednorodzinnych z zakresu:
1. wymiany źródeł ciepła, na bardziej efektywne ekologicznie i energetycznie. Do dofinansowania zakwalifikowano kotły węglowe z załadunkiem automatycznym, spełniające wymogi 5 klasy lub kotły opalane biomasą, spełniające wymogi 4 lub 5 klasy, a także pompy ciepła, kotły gazowe lub olejowe;
2. budowy systemów grzewczych z udziałem odnawialnych źródeł energii, wyłącznie takich jak pompy ciepła, kolektory słoneczne;
3. zabiegów termoizolacyjnych:
• docieplenie przegród budowlanych (ścian, stropodachów),
• wymiana okien i drzwi,
• modernizacja lub budowa wewnętrznych instalacji centralnego ogrzewania.
Wysokość dofinansowania wynosiła:
• 25 % w przypadku modernizacji źródła ciepła,
• 15 % w pozostałych przypadkach.
Fundusz dokonał oceny formalnej wniosków, a następnie hierarchizacji wniosków według następujących kryteriów:
a. efektywności ekologiczno – energetycznej,
b. kompleksowości zadania,
c. kosztów uzyskania efektu ekologicznego.
Rezultatem tych wszystkich zabiegów modernizacyjnych jest realny efekt dla środowiska. Rocznie zmniejszy się emisja pyłu do atmosfery o ok. 134 tony, ok. 63 tony SO2 (źródło kwaśnych deszczy), a emisja CO2 (gazu cieplarnianego) ulegnie zmniejszeniu o ok. 9.883 tony.
Mając na względzie konieczność ograniczenia niskiej emisji Fundusz dofinansowuje działania w zakresie ograniczenia emisji w transporcie drogowym poprzez dofinansowanie wprowadzanych do eksploatacji pojazdów z napędem hybrydowym lub elektrycznym dla autobusów komunikacji miejskiej, pojazdów używanych jako pojazdy uprzywilejowane lub pojazdów służących przeprowadzaniu kontroli bezpieczeństwa. Fundusz dofinansował kwotą 900 tyś. zł. zakup pojazdów uprzywilejowanych dla komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach.
